ભદ્રાયુ વછરાજાની bhadrayu2@gmail.com
બહુમુખી વ્યક્તિત્વ શ્રી પ્રફુલ્લ અનુભાઈ. એન્જીનીયરીંગ, મેનેજમેન્ટ, સોસ્યોલોજી, ડિઝાઇન, એન્થ્રોપોલોજી, કરીક્યુલમ ડેવલપમેન્ટ,…. અને… કેટલાય ક્ષેત્રોમાં વ્યસ્ત રહી જીવન વિતાવનાર શ્રી પ્રફુલ અનુભાઈ સાથેના સમવાદમાંથી થોડું :
વિદેશમાંથી કરીક્યુલમ ડિઝાઇનમાં મને ત્રણ શબ્દો કીધેલા.
- વિઝિબિલિટી, 2) વાયેબીલીટી અને 3) ડિસાઇરેબિલીટી.
વિઝિબિલિટી ક્યાંથી આવે ? stem સબ્જેક્ટ્સમાંથી સાયન્સ, ટેક્નોલોજી, એન્જિનિયરિંગ, મેથેમેટિક્સ.
વાયેબીલીટી ક્યાંથી આવે ? ફાયનાન્સ, એકાઉન્ટિંગ, ઇકોનોમિક્સ.
અને ડિસાઇરેબિલીટી.?? what will happen to the environment , what will happen to the next generation ? એ બધું આવે હ્યુમેનિટીસ અને સોશિયલ સાયન્સમાંથી.
હવે આ ત્રણ શબ્દો પકડીને કરીક્યુલમ એની આજુબાજુ બનાવેલો. આ બધા વિષયોને આવરી લેતો. એટલે કે ઓલ રાઉન્ડ ડેવેલપમેન્ટ ઓફ સ્ટુડન્ટ માટે એક લિબરલ એજ્યુકેશનનો પાયો જરૂરી છે. પછી જેને જે કંઈ સ્પેશ્યલાઇઝેશન કરવું હોય એ કરી શકે છે, આ એક બહુ જરૂરી વાત છે. આવા દાખલા ત્યાં મેં જોયેલા, જે અહીંયા જલ્દીથી જોવા નથી મળતા. હું ત્યાં કોલેજમાં ગયો. મને એક ફેકલ્ટી મેમ્બરનો પરિચય કરાવ્યો. એન્થ્રોપોલોજીસ્ટ છે. મને થયું એન્થ્રોપોલોજીસ્ટ એન્જીનીયરીંગ કોલેજમાં ? એટલે કહે છે હા, હા. મેં પૂછ્યું, તમે શું ભણાવો છો ? મને કહે I teach a course aging adults એન્જીનીયરીંગ કોલેજમાં. મને નવાઈ લાગી એટલે કહ્યું, હું તમારો લેક્ચર અટેન્ડ કરી શકું ? તો મને કહે, હા જરૂર આવો. હું ગયો.. what she had done was ત્યાંની કમ્યુનિટીમાંથી ચાલીસ જુના માણસોને લઇ આવેલા અને ચાલીસ છોકરાઓની સાથે પેર કરેલા. ચાર મહિના એ લોકોને એકબીજાના સહવાસથી એક બીજાને જોવાના. એમાંથી પેલા લોકોની જરૂરિયાત શું છે જુના માણસોની ? એની જરૂર પ્રમાણે નક્કી કરવાનું. કોઈકને ચાલવાની તકલીફ છે તો વહીલચૅર બનાવો. કેવી બનાવશો કે એને ચાલવાની ક્યાં તકલીફ છે ? સ્ત્રી છે, પુરુષ છે, હાઈટ, બોડી, વજન, ઉપર ચડવાનું, નીચે ઉતરવાનું, ફ્લેટ સરફેસનું શું ? આ બધા ઘણા કારણોને જોઈને પેલા વિદ્યાર્થીઓ સમજતા જાય એ પ્રમાણે વહીલચેરની ડિઝાઇન બનાવતા જાય. એ રીતે કોઈને જોવાની તકલીફ હોય તો ગ્લાસીસ કેવા બનાવવાના, કઈ રીતે જોવાની તકલીફ ન પડે ? આવી બધી વાત આવે અને આવી જ એક વાત હું સ્ટેનફર્ડ ગયેલો ત્યાં થયેલી. સેન્ટર ફોર ડિઝાઇન રિસર્ચ હતું CDR એ ત્યાં આગળ એક્સપોઝર માટે બધાની જોડે ઓળખાણ કરાવી, વાત કરાવી પછી મને કહે છે કે, અહીંયા છોકરાઓને અમે ઇનોવેશન માટે એન્કરેજ કરીએ છીએ. પછી મને દાખલો આપ્યો. પાંચ છોકરાઓનું એક ગ્રુપ હતું અને એમને વિચાર આવ્યો કે દુનિયાના બેકવર્ડ કન્ટ્રીમાં પ્રોબ્લેમ ઓફ પ્રીમેચ્યોર બેબીઝ છે. પ્રીમેચ્યોર બેબીઝ મોર્ટાલીટી રેટ બહું વધારે છે. કારણ કે રૂરલ એરિયામાં હોસ્પિટલ નથી. એટલે એમણે શું કર્યું ? એ ગયા પેલા ડોકર્ટસ પાસે. મેડિકલ સ્કૂલ હતી ત્યાં ગયા.. એ કહે બેબીઝને કેમ આવું થાય છે ? તો કહે છે,, કારણ એ છે કે બોડી ટેમ્પરેચર જાળવવા સક્ષમ નથી. જેના કારણે મૃત્યુ પામે છે. દિવસમાં ટેમ્પરેચર બદલાય, દિવસે દિવસે બદલાય એની જોડે એડજસમેન્ટ થવું જોઈએ એ કરી નથી શકતા પ્રિમેચ્યોર બેબીઝ. તો એ શોધી કાઢ્યું કે આ તકલીફ છે. પછી તે નેપાળ ગયા. પાંચ છોકરાઓ. સાંભળજો બહુ રસપ્રદ વાત છે ત્યાં આગળ જોયું હોસ્પિટલ છે. નજીકના ગામડામાં ગયા જોયું કે, એ લોકોને નજીકની હોસ્પિટલ જતા પાંચ દસ કલાક પણ જાય અને ચોવીસ કલાક પણ થાય. એટલે એમણે ફરી પ્રોબ્લેમ શોધ્યો. બહારના કોઈ સપોર્ટ વગર ૪૮ કલાક સુધી બોડી ટેમ્પરેચર જાળવવું. પ્રોડક્ટ માટેનો concept બનાવ્યો. ગયા પાછા સ્ટેનફર્ડની લેબમાં. કીધું કે એવી કોઈ વેક્સીન કે એવું કઈ શોધવું કારણ કે માતાની સ્કિન સાથે જે બાળક હોય ને તો એને બહુ સારું રહે, એની તબિયત માટે, એવી બધા ડોકટરે વાત કરી. એટલે ગયા અને કીધું છે આપણે એક સ્લીપિંગ બેગ બનાવો કે જેમાં ટેમ્પરેચર સ્ટેબલ રહે. અને પેલા બાળકને એમાં મૂકી દેવાનું અને મધર એમાં બાળકને લઈને જાય એવું એક સોલ્યુશન કર્યું . એ ગયા ત્યાં અને કીધું કે એવો રસ્તો બતાવો અમને લોકો ને કે જેમાં ઓછામાં ઓછી તકલીફથી ટેમ્પરેચર રહે સ્લીપિંગ બેગ્સનું. એટલે એક કેમિકલ વેક્સ આવે છે. પેલા લોકોને સૂચન કર્યું કે આ વેક્સ મુકો, ગરમ પાણી નાખો એટલે ટેમ્પરેચર આવી જાય. સિમ્પલ સોલ્યુશન લઇ આવ્યા. પછી એ ડિઝાઇન કરી, પ્રયોગ કર્યા બધું થયું ઇન્ડિયા આવીને પછી આ કર્યું કંપનીનું નામ ‘એમ્બ્રેસ’ પાડ્યું. બંગ્લોરમાં એ કંપની બની અને ચાલુ કર્યું. ત્યારે હું બહુ પ્રભાવિત થયો કે આ ૧૮ – ૨૦ વર્ષના છોકરાઓ કમાલ કરે છે ને ?
